انتخاب سرمایهگذار؛ شکاف اجراییشدن موزه معدنی شمال کشور
سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مازندران با مشارکت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی کشور «ایمیدرو» و دانشگاه شهید بهشتی پردیس زیراب اقدام به تهیه تفاهمنامه سه جانبه کرد که مقرر شد شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به نمایندگی از ایمیدرو اقدام به بازسازی، ایجاد، توسعه شبکههای معدنی و احداث موزه سرپوشیده معدنی و بازدید گردشگران در زمینهای اهدایی دانشگاه شهید بهشتی زیراب کند و بر اساس آخرین اقدامات انجام شده شرکت البرز مرکزی به عنوان مجری طرح از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران انتخاب شد.
در مرداد ماه ۱۳۹۶ تجهیزات تونلها و محدوده آنها توسط دانشگاه شهید بهشتی تحویل شرکت البرز مرکزی شد.
سنگ چینی جهت جلوگیری از ورود باطلهها به داخل رودخانه، زهکشی و کانالکشی داخل و خارج تونل جهت هدایت آبهای موجود در لایهها به بیرون از تونل، لایهبرداری کف تونل برای خشک شدن داخل تونل به مقدار ۳۰ متر طولی و انتخاب پیمانکار بر اساس اسناد و استعلامها انجام شد.
*ضرورت تمدید تفاهمنامه
اما دیوارهها و سقف هنوز بدون تغییر باقی ماند و باید پیمانکار سر تراشه ورودی را اصلاح و یا قسمت ورودی را جهت جلوگیری از پرتاب شدن سنگ یا اشیا برای ورودی تونل قابگذاری و ایمنسازی کند و همچنین در محوطه محل مورد نظر که دیگهای بخار وجود دارد هیچ عملیاتی انجام نشد و به دلیل پایان یافتن زمان ۲ ساله قرارداد که از ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹6 تا ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۸ مندرج در ماده ۲ تفاهمنامه بود لازم به برگزاری جلسه مجدد برای تمدید تفاهمنامه است.
وزیر وقت صنعت، معدن و تجارت در اوایل سال ۱۳۹۶ با دستور به معاونت مربوطه بر لزوم احداث موزه اطلاعاتی از سوابق معادن و زمین شناسی زغالسنگ در شهرستان سوادکوه را در حاشیه نامه محمد محمدپورعمران رئیس سازمان صمت وقت استان صادر کرد.
در اردیبهشتماه ۱۳۹۶ مقرر شد در فاز اول برای ایجاد، بازسازی، مرمت و تحکیم تونلهای قابل دسترسی به میزان یک کیلومتر برای بازدید گردشگران و همچنین ۲ هزار مترمربع فضای سرپوشیده برای قرارگرفتن تجهیزات و تأسیسات معدنی به جامانده از دورههای اکتشاف و استخراج مربوط به سال ۱۳۲۰ اقدام شود.
نیازمندی اولیه در نامهنگاریهای مدیران مرتبط ۵ میلیارد ریالی بیان شد.
مهدی کرباسیان مدیر سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران نیز در خردادماه ۱۳۹۶ در نامهای به رییس سازمان صمت مازندران با اشاره به وجود تونلهای قدیمی منطقه سوادکوه و تلاش برای اقدامات لازم در ایجاد موضوع مذکور را تأیید کرد و در پایان این نامه با اشاره به اینکه رونوشت این نامه به واحدهای مربوطه ابلاغ گردید تا نهایت همکاری با سازمان صنعت، معدن تجارت استان مازندران انجام شود.
وجیهالله جعفری در پاسخ به نامه معاون وزیر و رئیس هیأت عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران با اشاره به جلسه تیر ماه ۱۳۹۶ با مسئولان مرتبط با موزه معدنی سوادکوه با اشاره به تعمیر، آمادهسازی تونلهای موجود و انجام مراحل اداری تخصیص به لزوم پرداخت بودجه مرحله اول به میزان ۳۰ میلیارد ریال اشاره کرد.
در تفاهمنامه آمده است که بازسازی، نوسازی، مرمت، تحکیم و ایمنسازی تونلهای قابل دسترسی به میزان ۵۰۰ متر، همکاری در ایجاد فضای سرپوشیده، تأمین بخشی از اعتبارات برای اجرای پروژه و مساعدت مالی و تأمین تجهیزات لازم و مباحث تخصصی مرتبط توسط ایمیدرو تعهد شد و دانشگاه شهید بهشتی نیز متعهد میشود تجهیزات معدنی باقیمانده از معادن زغالسنگ گذشته را در اختیار ایمیدرو قرار دهد و دانشگاه نسبت به هماهنگی و اخذ مجوزهای لازم و انجام مکاتبات اداری برای احیای تونلهای قابل دسترسی اقدام کند و زمینه لازم برای بهرهبرداری از موزه را پس از احداث، مرمت و بازسازی فراهم کند و کلیه تونلها و زمین مورد نظر و مورد نیاز را اختصاص دهد و مدت تفاهمنامه در ماده ۲ به مدت دوسال از 1396 بیان شد و تمدید تفاهم نامه هم منوط به مذاکرات بعدی دانشگاه با ایمیدرو و صمت و با توافق کتبی طرفین بیان شد.
*امضاکنندگان تفاهمنامه ایجاد موزه معدنی شمال کشور
تفاهمنامه در ۸ ماده، ۱۲ بند و در ۴ نسخه تنظیم و مورد تأیید طرفین و با امضای محمد محمدپورعمران رئیس سازمان صمت مازندران، مهندس وجیهالله جعفری نماینده ایمیدرو و دکتر ذوالفقاری معاون اداری مالی دانشگاه شهید بهشتی امضا شد.
در صورتجلسه ایجاد منطقه ژیو توریسم در زمینهای دانشگاه شهید بهشتی مقرر شد تجهیزات معدنی باقیمانده از معادن زغالسنگ در یک هفته تحویل شرکت البرز مرکزی به عنوان نماینده شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران گردد و کلیه تونلها و زمینهای محدود نیز به منظور بازسازی، تحویل شرکت زغالسنگ البرز مرکزی به عنوان نماینده شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران شود و شرکت زغالسنگ البرز مرکزی در مدت حداکثر ۶۰ روز برای طراحی منطقه گردشگری، مشاور انتخاب کند و کارشناسان شرکت زغالسنگ البرز مرکزی ظرف مدت یک هفته از آنجا بازدید و گزارش دهند و پس از طراحی تونلها توسط مشاور، بازسازی، نوسازی، مرمت، تحکیم و ایمنسازی و توانایی قابل دسترسی جهت بازدید گردشگران بر اساس نظر مشاور توسط شرکت البرز مرکزی انجام شود.
گزارش نهایی پروژه مطالعات امکانسنجی طرح جامع ژئوتوریسم معدن زغالسنگ کنیجکلا با مشاوره دانشگاه علومکشاورزی و منابع طبیعی ساری و مجری این طرح هم قربان وهابزادهکبریا در سال ۱۳۹۷ انجام شد.
*تمدید تفاهمنامه احداث موزه معدنی شمال کشور در دست اجراست
عسکر شریفی - معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران با اشاره به اینکه معدن و معدنکاری سابقه طولانی دارد و استان مازندران در کنار دیگر مواهب الهی از نظر ذخیره زغالسنگ رتبه دوم در کشور را دارا است و شهرستان سوادکوه هم در این عرصه فعال است، گفت: 256 فقره پروانه بهرهبرداری معدن در استان مازندران صادر کردیم و 50 معدن زغال داریم که 50 درصد آن فعال هستند و بیشترین پراکندگی معادن زغال در شهرستانهای نور، آمل، ساری و سوادکوه قرار دارد و مازندران از نظر تعداد کل معادن رتبه 17 کشور و از نظر معادن فعال هم رتبه 16 کشور را دارا است.
عسکر شریفی با بیان اینکه مازندران از نظر استخراج زغالسنگ در کشور رتبه سوم را دارا است و ذخیره قطعی زغال هم 150 میلیون تن اعلام شد، افزود: ظرفیت تولید معادن استان مازندران 750 هزار تن در سال است.
وی با اشاره به سرمایهگذاری هنگفت در بخشهای شناسایی، پیجویی، اکتشاف، راهاندازی و بهرهبرداری معادن، خاطر نشان کرد: برطبق آمادگی دانشگاه شهید بهشتی پردیس زیراب سوادکوه و پیشنهاد سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران برای ایجاد موزه معدنی و ژئوتوریسم معدنی و نامهنگاری با وزیر صنعت وقت در سال 1396 در معادن کنیجکلای زیراب بیان شد و دستور ایجاد موزه اطلاعلاانی از معادن و ابزار زمینشناسی در زمین اهدایی دانشگاه شهید بهشتی زیراب توسط وزیر صنعت، معدن و تجارت وقت را صادر کردند
معاون امور معادن و صنایع معدنی سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران از امضای تفاهمنامهای در تیرماه 1396 بین شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به نمایندگی ایمیدرو و دانشگاه شهید بهشتی و سازمان صنعتمعدن و تجارت مازندران برای احداث موزه معدنی شمال کشور خبر داد و اظهار کرد: مدت اجرای این تفاهم نامه به مدت 2 سال با امکان تمدید منعقد شد و تمدید آن در دست اجراست.
شریفی با اشاره به اینکه عمر مفید در معدن به ذخیره معدنی، طرح بهرهبرداری، حداقل ذخیره استخراجی و امکانات فنی بستگی دارد و سرمایههای هنگفت هزینهشده در معدن با ریسک بالا همراه است و میتوان با حفظ محیط زیست و منابع طبیعی بهرهبرداری دیگری هم پس از اتمام بهرهبرداری ماده معدنی انجام داد و برای موزه معدنی هم میتوان از معادن روباز و بسته استفاده کرد.
*لزوم اجرای تفاهمنامه احداث موزه معدنی شمال کشور در سال اول
مهرداد اکبری - کارشناس بهرهبرداری و نظارت امور معادن و مسول پیگیری موزه معدنی شمال کشور
کارشناس بهرهبرداری و نظارت امور معادن و مسؤول پیگیری موزه معدنی شمال کشور با بیان اینکه تفاهم نامه 3 جانبه بین شرکت تهیه و تولید مواد معدنی به نمایندگی از ایمیدرو و صمت استان و دانشگاه شهید بهشتی منعقد شد و وظایف هر کدام از 3 طرف بیان شد و نامهنگاریها، صورتجلسات و پیگیریهایی انجام شد و این موزه باید در سال اول اجرایی میشد.
مهرداد اکبری با اشاره به در اختیارقرارگرفتن زمین و معادن توسط دانشگاه شهید بهشتی در زیراب به ایمیدرو و لزوم فعالیت بیشتر البرز مرکزی شهرستان سوادکوه به نمایندگی از ایمیدرو در شهرستان، افزود: فعالیتهایی مانند سنگچینی برای جلوگیری از انتقال باطله به درون رودخانه، زهکشی داخل و خارج تونل، کفکنی و لایهکنی، انتخاب پیمانکار بر طبق روال قانونی انجام شد ولی دیوارهها و سقف بدون تغییر ماند و در محل محوطه هم کاری انجام نشد.
* انتخاب سرمایهگذار؛ شکاف اجراییشدن موزه معدنی شمال کشور
نماینده سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران در احداث موزه معدنی شمال کشور با اشاره به فعالیت خود از ابتدای موضوع احداث موزه معدنی، خاطر نشان کرد: دانشگاه در 2 سال تعهدات خود را در آزادی عبور و مرور و اختصاص زمین انجام داد ولی البرز مرکزی کوتاهیهایی داشت و مدعی است که زمین واگذار نشد و راهکار هزینهکرد بودجه وجود ندارد.
وی بیان کرد:شکاف اصلی موضوع در انتخاب سرمایهگذار است که البرز مرکزی مدعی است که باید سرمایهگذار بیاورد و دانشگاه شهید بهشتی هم با توجه به اینکه زمین در محوطه جغرافیایی آنان قرار دارد، مدعی است که توانایی سرمایهگذاری را دارد و در حالی که دستور وزیر برای ورود و سرمایهگذاری ایمیدرو در احداث موزه شمال کشور در کنیجکلای زیراب سوادکوه است ولی الان بیان میشود که باید سرمایهگذار بیاورند و اگر نیاز به سرمایهگذار بود شهرداری یا شورای شهر زیراب یا دانشگاه هم توان ان را دارند و آغاز اختلاف بین دانشگاه شهید بهشتی و البرز مرکزی از آن نشأت میگیرد.
اکبری، اظهار کرد: دانشگاه شهید بهشتی کشور هم میگوید که اگر نیاز به سرمایهگذاری غیر از ایمیدرو است، دانشگاه توانایی سرمایهگذاری و استفاده از منافع آن را دارد.
کارشناس بهرهبرداری و نظارت امور معادن و مسؤول پیگیری موزه معدنی شمال کشور از برگزاری جلسه هماهنگی راهاندازی موزه معدنی در کنیجکلای زیراب سوادکوه با حضور مسؤولان مرتبط خبر داد و با بیانم اینکه فرماندار سوادکوه در جلسه هماهنگی شهرستانی برای تعیینتکلیف سرمایهگذاری فرصت 2 هفتهای را بیان کرد از تلاش و پیگیری فرماندار شهرستان تقدیر کرد و گفت: وظیفه سازمان صنعت، معدن و تجارت مازندران در تفاهمنامه؛ برگزاری جلسات با طرفهای تفاهمنامه است و مانع کنونی ان است که پیشبَرنده طرح که وزیر وقت دستور خوبی داد و مدیرعامل امضا کننده ایمیدرو هم حضور دارد و امضا کرد چرا هنوز اجرایی نشد.
* موانع اجراییشدن موزه معدنی کشور در مازندران
عدم تمدید تفاهمنامه 3 جانبه احداث موزه معدنی در سوادکوه که حدود 5 ماه از پایان زمانی آن میگذرد بیانگر عدم تعهد لازم برای اجراییشدن است و معرفی معادن دیگری برای ضمیمهشدن یا سرمایهگذاری مستقل برای ایجاد موزه معدنی هم اقدامی موازی، غیرقابل توجیه و سنگپراکنی به اصل طرح است.
به نظر میرسد راهاندازی موزه معدنی سوادکوه میتواند محور توسعه گردشگری هم باشد که با مرکز ثقلقرارگرفتن آن سایر جاذبههای گردشگری هم مورد توجه گستردهتر قرار گیرند و علاوه بر اشتغالزایی، کسب درآمدهای جدید، توسعه صنایع جانبی و معرفی فرهنگی، اجتماعی و صنعتی شهرستان و استان را هم به دنبال خود داشته باشد و عدم اجراییشدن آن با وجود آمادهشدن شرایط مقدماتی، ضعف مدیریتی و اجرایی نابخشودنی خواهد بود.
گزارش از: عمران اکبرنژاد